1 października 2025 roku w Polsce oficjalnie wystartował ogólnokrajowy system kaucyjny na opakowania po napojach. To istotna zmiana w gospodarce odpadami, której celem jest zwiększenie poziomu recyklingu i wsparcie gospodarki o obiegu zamkniętym. Oto najważniejsze informacje dotyczące zasad funkcjonowania systemu, obowiązków konsumentów oraz przygotowań sieci handlowych.
Okres przejściowy i oznakowanie produktów
Chociaż system kaucyjny ruszył formalnie w październiku, klienci nie płacą kaucji od razu przy każdym zakupie napoju. Przewidziano trzymiesięczny okres przejściowy, w którym producenci muszą dostosować swoje produkty – zmienić etykiety, dodać oficjalny znak systemu kaucyjnego oraz nowe kody kreskowe. Tylko produkty z nowym kodem i symbolem systemu będą objęte kaucją i tylko za nie będzie można otrzymać zwrot. Pierwsze takie produkty pojawią się na półkach pod koniec roku.
Jakie opakowania są przyjmowane?
Recyklomaty (automaty do zwrotu opakowań) w sklepach przyjmują trzy główne typy opakowań:
Jednorazowe butelki plastikowe (PET) o pojemności do 3 litrów
Puszki aluminiowe i stalowe o pojemności do 1 litra
Słoiki i inne opakowania szklane nie są objęte systemem kaucyjnym i należy je wyrzucać do zielonych pojemników na szkło, zgodnie z dotychczasowymi zasadami segregacji.
Warunki przyjęcia opakowania
Aby automat przyjął opakowanie, musi ono:
Zachować pierwotny kształt (nie może być zgniecione)
Posiadać czytelny kod kreskowy
Być oznaczone oficjalnym znakiem systemu kaucyjnego
Dzięki temu recyklomat może prawidłowo zidentyfikować i rozliczyć każde opakowanie.
Zwrot kaucji – jak to działa?
Po wrzuceniu opakowań do automatu klient otrzymuje voucher o wartości równej sumie zwróconych kaucji (obecnie 50 groszy za każdą sztukę). Voucher można wykorzystać przy kasie w dowolnym sklepie danej sieci, obniżając kwotę do zapłaty. Jest on ważny przez co najmniej 30 dni. Rozwiązanie to jest proste i wygodne, a zwrot kaucji jest zintegrowany z codziennymi zakupami.
Edukacja i wsparcie dla konsumentów
Wprowadzenie systemu kaucyjnego to duża zmiana, dlatego sieci handlowe inwestują w szeroko zakrojone działania edukacyjne. W sklepach pojawią się plakaty, ulotki i czytelne oznaczenia przy recyklomatach. Informacje będą dostępne także w gazetkach, na stronach internetowych i w aplikacjach lojalnościowych. Pracownicy sklepów są szkoleni, by pomagać klientom i odpowiadać na pytania.
Gdzie znajdziemy recyklomaty?
Automaty do zwrotu opakowań będą instalowane we wszystkich sklepach o powierzchni sprzedaży powyżej 200 m². Dzięki temu zarówno klienci w dużych miastach, jak i w mniejszych miejscowościach będą mieli łatwy dostęp do systemu. Tylko nieliczne, mniejsze placówki są zwolnione z tego obowiązku.
Wyzwania logistyczne i techniczne
Wdrożenie tysięcy recyklomatów to ogromne wyzwanie logistyczne. Sieci handlowe muszą nie tylko zainstalować maszyny, ale często także przebudować przestrzeń sklepową i wdrożyć nowe systemy informatyczne do obsługi voucherów i zarządzania danymi. Mimo skali projektu, liderzy rynku deklarują pełną gotowość do wdrożenia zmian.
Dlaczego warto przystąpić do systemu kaucyjnego?
Udział w systemie kaucyjnym to nie tylko wymóg prawny, ale również ważny element strategii zrównoważonego rozwoju największych sieci handlowych. System ten jest najskuteczniejszym narzędziem do osiągnięcia ambitnych celów zbiórki – np. 77% dla butelek plastikowych już w 2025 roku. Celem jest, by butelki i puszki nie były odpadem, lecz wartościowym surowcem, który wraca do obiegu i jest ponownie wykorzystywany, wspierając czystszą planetę.
Nowy system kaucyjny w Polsce to fundamentalna zmiana w gospodarce opakowaniami po napojach. Znajomość zasad i korzystanie z nowej infrastruktury pozwoli zarówno konsumentom, jak i sprzedawcom aktywnie uczestniczyć w budowie bardziej zrównoważonej przyszłości, w której opakowania nie są odpadem, lecz wracają do obiegu i wspierają gospodarkę o obiegu zamkniętym.